Odkryj Historię Świniarska

Wydarzenia w Świniarsku podczas II Wojny Światowej

1939 mniejszość niemiecka Sądecczyzna

Od strony Piwnicznej do Polski wkracza II Dywizja Górska Wehrmachtu pod dowództwem generała Valentina Feursteina. Po drodze łatwo przełamują słaby opór Polskiego Wojska i są owacyjnie witani przez mniejszość niemiecką.

Tam, gdzie napotykają cień oporu ludności cywilnej nie wahają się użyć siły.

Piątego września 1939 roku kolumny wojsk niemieckich przejeżdżają przez Podrzecze w kierunku Nowego Sącza. Pierwsza kolumna wojsk niemieckich przejeżdża przez Świniarsko pomiędzy godziną 14 a 15. 111 batalion artylerii lekkiej pod dowództwem podpułkownika Wittmanna rozstawia działa w pobliżu ujścia Niskówki do Dunajca.

Świniarsko 1939 pacyfikacja

Niemcy docierają do mostu kolejowego na Helenie i tam są ostrzeliwani przez Polaków. Działa ze Świniarska rozpoczynają ostrzał polskich pozycji w Nowym Sączu.

O godzinie 17:00 do Świniarska dociera kolejna niemiecka kolumna i zostaje ostrzelana. Strzały padają z zagajnika od strony Dunajca w okolicach potoku Niskówka.

Artur Mayer karta zgonu

Ginie motocyklista strzelec 4 plutonu 1 batalionu 136 Pułku Strzelców Górskich Arthur Mayer. Urodził się w Sterzlingu (obecnie Vipiteno we Włoszech). Jako dorosły już człowiek mieszkał w Innsbrucku na ulicy Schlossergasse 5. W chwili śmierci miał 35 lat.

Niemcy przeszukują zabudowania strzelając na oślep do uciekających cywilów, padają pierwsze ofiary.

Właściwa pacyfikacja rozpoczęła się szóstego września. Rozkaz wydaje podpułkownik August Wittmann. 

Niemcy powrócili i teraz ich działania nie miały charakteru bojowego, lecz były wymierzone w ludność cywilną.

Palenie wioski i strzelanie do uciekających rozpoczęło się ok. godziny osiemnastej i trwało do dwudziestej drugiej, gdy rozstrzelano grupę siedmiu mężczyzn.

Lista Poległych

1. BIEL JAN ur. 1855 r. nr domu 35 – spalony w domu 05.09

  1. GARGAS WOJCIECH ur. 1860 r. nr domu 107 – zastrzelony na podwórku rano 06.09
  2. KOSTRZEWA JAN ur. 1913 r. Brzezna – zastrzelony na drodze 05. 09 potwierdzony w księdze zgonów przez 4 świadków
  3. KOSTRZEWA FRANCISZKA nr domu 94 – zastrzelona 05. 09. w czasie ucieczki z pożaru
  4. KOTLARZ ANNA ur. 1899 r.? nr domu – zastrzelona 06.09. w czasie ucieczki na Gaj
  5. PLATA JÓZEF ur. 1895 r. nr domu 76 – rozstrzelany 06.09.pod krzyżem
  6. ROLA ANDRZEJ ur. 1882 r. nr domu 112 – zastrzelony 06.09.
  7. SKOCZEŃ MICHAŁ ur. 1869 r. nr domu 22 – zastrzelony 06.09. w polu
  8. SKOCZEŃ MICHAŁ ur. 1886 r. nr domu 88 – rozstrzelany 06.09 pod krzyżem
  9. WITECKA KUNEGUNDA ur. 1899 r. nr domu 9 – zastrzelona 05. 09. przy domu
  10. WITOWSKA STEFANIA ur. 1906 r. nr domu 104 – postrzelona 05.09. przy palącym domu zmarła w nocy 06. 09
  11. WITOWSKA ZOFIA ur. 1880 r. nr domu 21 – zastrzelona na drodze rano 06.09.
  12. WÓJS JAN ur. 1867 r. nr domu 16 – rozstrzelany pod krzyżem 06. 09
  13. WÓJS JAN ur. 1903 r. nr domu 16 – rozstrzelany pod krzyżem 06.09
  14. WÓJS JÓZEF ur. 1900 r. nr domu 16 – rozstrzelany pod krzyżem 06.09
  15. WÓJS WOJCIECH ur. 1880 r. nr domu 36 – rozstrzelany 06. 09. pod krzyżem
  16. ZYGMUNT JAN ur. 1878 r. nr domu 20 – rozstrzelany 06. 09. pod krzyżem

Ósmego września około godziny dziewiątej rano Jan Lupa, Egeniusz Wójs, Józef i Bronisław Wójs organizują transport zwłok rozstrzelanych na cmentarz. Wszystkich pochowano w zbiorowej mogile. W godzinach popołudniowych mszę pogrzebową poprowadził ksiądz infułat Roman Mazur. Na zdjęciu publikowanym po raz pierwszy widzimy wpisy rozstrzelanych do rejestru zgonów dokonane prawdopodobnie ręką księdza Mazura. Po lewej stronie daty śmierci (błędne) łamane przez datę pochówku. Po prawej stronie na marginesie bokiem dopisek: „pochowani przez Lupę ze Świniarska”.

Artur Mayer mogiła

Ciało Athura Mayera pierwotnie pochowano w Jazowsku, gdzie znajdował się sztab polowy II Dywizji Górskiej. Niemcy ekshumowali większość poległych podczas kampanii wrześniowej w naszym rejonie przenosząc ich na cmentarz wojenny w Dębowcu koło Bielska-Białej. W roku 1997 przeniesiono wszystkie szczątki do zbiorowej mogiły w Siemianowicach Śląskich. Tam teraz spoczywa strzelec Arthur Mayer.

Świniarsko 1939 egzekucja

Odnalezione zdjęcia z pacyfikacji udało się zidentyfikować dzięki zeznaniom Marii Ziębowicz z 10.03.1976 roku. AOKŚpNP IPN Kraków S61/77

„(…) Niemcy rozstrzelali siedmiu naszych (Świniarska) mieszkańców. (…) Widziałam później te zwłoki. Prawie wszyscy leżeli na jeden bok. Zapamiętałam, że Wojciech Wójs leżał jako pierwszy z jednego boku i trzymał rękę do góry. Inni leżeli z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała.”

pułkownik august wittmann zbrodniaż morderca

Człowiek odpowiedzialny za zbrodnie w Świniarsku, pułkownik August Wittmann,  po wojnie poświęca się pracy w międzynarodowym ruchu weteranów na rzecz pokoju za co zostaje nagrodzony Krzyżem Pokoju Europejskiej Organizacji Kombatantów. W 1952 roku doprowadził do pierwszego zjazdu weteranów oddziałów górskich. Zmarł na raka 29 marca 1977 r. w domu spokojnej starości w Glonn dożywszy 82 lat.

Dołącz do Naszej Misji Pamięci